patroni ogrodników

Instytucja patronów-opiekunów jest pewnie równie stara jak wiara w bóstwa.
Już nasi praprzodkowie musieli mieć wątpliwości co do skuteczności odwoływania się w drobnych sprawach dnia codziennego - do samego Boga Jedynego, lub bogów mu równorzędnych w różnych religiach.
Pewnie uważano, że główne bóstwa mają zbyt dużo spraw na głowie i lepiej było wypraszać sobie łaskę za pośrednictwem innych, pomniejszych lecz specjalizujących się w konkretnych dziedzinach życia.
Poniżej zebrałem nieco informacji o patronach ogrodnictwa oraz dziedzin z ogrodami związanych. Wdzięczny będę za uwagi poszerzające poniższe opisy.
Gdybyś miał określić patrona dla swojego ogrodu, na kogo padłby Twój wybór? Zagłosuj na dole strony.
Aha! W niektórych przypadkach powiązanie patronatu z ogrodami nie jest oczywiste ...a może Wy macie lepsze informacje?

Adam i Ewa

patroni:  ogrodników i krawców.
dzień celebracji: 24 grudnia
atrybuty: łopata, która symbolizuje troskę o pożywienie, kłos zboża, baranek;
w ikonografii: najczęściej ukazywani są w scenie kuszenia: obok drzewa, którego owoc Ewa podaje Adamowi. Znane są też sceny biblijne ukazujące stworzenie Ewy z żebra Adama, lub ich wypędzenie z raju;
pochodzenie imienia: imię Adam może wywodzić się od hebrajskiego słowa Adamah (ziemia) na podkreślenie materii z jakiej został on stworzony. Niektórzy uważają, że imię pochodzi od sumeryjskiego słowa adamu oznaczającego "ojciec". Podobny wywód dotyczy Ewy i nawiązuje do wyrazu "matka";
życie: Adam był pierwszym, ulepionym przez Boga z gliny, człowiekiem na ziemi. Z jego żebra, Bóg stworzył Ewę. Byliby długo żyli szczęśliwie w Raju, gdyby nie przewrotność Ewy. Ta, podkuszona przez Szatana ukrywającego się pod postacią węża, zerwała owoc   z "zakazanego" drzewa, częstując nim także Adama. Ten występek przeciwko ustaleniom Boga został uznany za grzech i był przyczyną wygnania ich z Raju. Ich dalszy żywot toczył się jak współczesnym nam śmiertelnikom - w znoju, wśród chorób i trosk. Nie przeszkodziło to Adamowi dożyć późnej starości. Żył     lat i pochowano go na Kalwarii w miejscu późniejszej męczeńskiej śmierci Jezusa z Nazaretu.
związek z patronatem: niewątpliwie, początkowo sam Adam, a następnie wraz z Ewą byli pierwszymi ogrodnikami. Bóg, tworząc Adama na swój "wzór i podobieństwo", uczynił go zarządzającym Raju. Jako jedyni ludzie na Ziemi musieli przejąć na swoje barki opiekę nad Rajem i odpowiedzialność za jego funkcjonowanie.

św. Agnieszka

patronka: ogrodników, młodych par i dziewczyn, ofiar gwałtu, dziewic, harcerek i zaręczonych;
dzień celebracji: 21 styczeń;
atrybuty: baranek, gołębica;
w ikonografii: przedstawiana jako kobieta z długimi włosami, z jagnięciem na ręku lub z gołębicą trzymającą pierścionek w dziobie. Czasami przedstawiano ją ze sztyletem w gardle;
pochodzenie imienia: od słów - czystość, cnotliwość, pokora;
życie:  żyła na przełomie III i IV w.  i poniosła śmierć męczeńską w bardzo młodym wieku, będąc jeszcze dziewicą. Mając lat 12 została przeznaczona na kapłankę Ateny. Gdy zauważono, że przed ołtarzem uczyniła znak krzyża świętego - poczęto torturować ją by wymusić wyparcie się Boga. Przez św. Ambrożego i papieża Damazego stawiana jako wzór dziewic chrześcijańskich;
związek z patronatem: dzień św. Agnieszki uznawany jest w tradycji jako dzień skowronków i rojów pszczelich.

św. Bartłomiej Apostoł

patron: właścicieli winnic, rolników, rzeźników, garbarzy i introligatorów. Wzywany jest w przypadku chorób nerwowych, chorób skory i konwulsji. Za patrona uznają go także: bartnicy, piekarze, pasterze, sprzedawcy oliwy, serów i soli, a także tynkarze, górnicy, siodlarze, szewcy i sztukatorzy;
dzień celebracji: 24 sierpień;
atrybuty:
w ikonografii:
pochodzenie imienia: z języka aramejskiego, oznacza syna oracza;
życie: w otoczeniu Jezusa znalazł się za wstawiennictwem apostoła Filipa. Uczestniczy w cudownym połowie ryb na jeziorze Tyberiadzkim (Genezaret). Tradycja podaje, ze głosił Ewangelię w Indiach, Etiopii lub Arabii Saudyjskiej. Pojmany z rozkazu króla Astiagesa - w czasie mąk obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie ścięty.
związek z patronatem:

św. Dorota, męczennica

patronka ogrodników, kwiaciarzy, botaników, położnych, piwowarów, górników, panien i młodych par;
dzień celebracji: 6 luty;
atrybuty: anioł z trzema jabłkami i trzema różami w koszyku, róża, wieniec z róż;
w ikonografii:jako kobieta z koszem owoców lub kwiatów, z kwiatami na kolanach, z aniołem i wieńcem z kwiatów, klęcząca przed katem otoczona kwiatami i gwiazdami, z aniołem niosącym kosz.
pochodzenie imienia: z greckiego, oznacza dar bogów;
życie: urodzona w Cezarei Kapadockiej, jako młoda dziewczyna została  uwięziona podczas prześladowań za cesarza Dioklecjana. Zmarła śmiercią męczeńską ok. 303 r.
związek z patronatem: zgodnie z legendą, w czasie sądów nad nią szydzono, aby jej oblubieniec, Bóg na dowód swego istnienia przysłał owoce  ze swojego ogrodu.  Tak się stało. Owoce przyniósł anioł pod postacią małego chłopca. Owe zdarzenie było podstawą do uznania Doroty jako patronki ogrodników.

św. Fiakriusz

patron: ogrodników, kwiaciarzy, taksówkarzy, garncarzy, dekarzy, sprzedawców bielizny. Wzywany jest w przypadku ślepoty, choroby wenerycznej, hemoroidów, a także pomaga w leczeniu kamicy nerkowej i niektórych form raka. Jest pomocny przy usuwaniu kamieni i odchwaszczaniu ogrodów. Wspiera kochających wiosnę, radujących się kwieciem i pachnącą ziemią;
dzień celebracji: 30 sierpień;
atrybuty: szpadel, bukiet kwiatów;
w ikonografii: przedstawiany jest w zakonnych szatach ze szpadlem w ręku lub w czasie pracy w ogrodzie;
pochodzenie imienia:
życie: Fiakriusz Adam zwany Pustelnikiem był opatem irlandzkiego klasztoru. Żył na przełomie VI i VII w. Po otrzymaniu święceń kapłańskich przeniósł się  z wyspy na kontynent w okolice Paryża by wieźć życie pustelnicze. Wkrótce okazało się, że posiada cudowną moc uzdrawiania ze ślepoty. Zasłynął też leczeniem chorych, opieką nad ubogimi, skutecznym wstawiennictwem do Boga. Wybudował hospicjum w którym leczył i niewielki domek w którym mieszkał. Także pracował ciężko w swoim ogrodzie, umartwiał się i modlił. Wkrótce miejsce stało się celem pielgrzymek chorych. Powstał tu klasztor w którym potrzebujący uzyskiwali pomoc duchową, głodni byli karmieni a chorzy leczeni. Zmarł w 670 r.
związek z patronatem: Fiakriusz poprosił miejscowego biskupa o przydzielenie ziemi na założenie ogrodu do uprawy ziół, kwiatów i warzyw. Ten odpowiedział mu, że może wziąć jej tyle ile zdoła uprawić w ciągu jednego dnia. Gdy następnego ranka mnich zabrał się do pracy, w każdym miejscu gdzie ziemię dotknął łopatą drzewa same się karczowały, ziemia stawała się pulchna i wyrastały zioła, kwiaty i warzywa. Do wieczora zakonnik uprawił tak wiele ziemi, że starczyło to wykarmienia i wyleczenia bardzo wielu potrzebujących.

Flora

patron: bogini wiosny, kwiatów i wszystkich roślin w okresie wiosennego kwitnienia, patronka seksualnej przyjemności;
dzień celebracji: od 27 kwietnia przez sześć dni,
atrybuty: owoce, kwiaty
w ikonografii: przedstawiana często nago, wśród kwitnących roślin, w sadzie, czasami w towarzystwie kochanka;
pochodzenie imienia:
życie: Rzymianie uznali ją nieoficjalnie jako patronkę swojej stolicy. Wierzyli, że bez urodzaju, który ona sprowadza ich potęga nie byłaby możliwa. W czasie festiwalu organizowanego na jej cześć, ludność bawiła się na ulicach Rzymu bez odzieży, dając upust przyjemnościom seksualnym i nadużywając wina. 
związek z patronatem:

św. Gertruda z Nivelles

patronka podróżników i ogrodników, ludzi podróżujących oraz dotkniętych chorobą psychiczną. Uważana za patronkę ludzi zmarłych oraz wzywana przeciw myszom i szczurom;
dzień celebracji: 16 listopad;
atrybuty: mysz, kot;
w ikonografii: przedstawiana w zakonnym stroju opatki, z księgą, modelem kościoła lub palmą. Często ukazywano ją z myszami na szatach i na pastorale lub na kądzieli w czasie przędzenia;
pochodzenie imienia:
życie: Gertruda von Laden urodziła się w roku 626 jako córka św. Idubergi. W wieku 21 lat wstępuje do klasztoru w Nivelles. Jako Kseni klasztoru, znana z gościnności i hojności, będąc ciotką króla Franków Pepina krótkiego - zasłynęła z organizowania pomocy żebrakom i najuboższym. Stworzyła ważne centrum kultury i teologii. Po jej śmierci która miała miejsce w 659 r. rozwinął się jej kult jako patronki ubogich;
związek z patronatem:

św. Jan Chrzciciel

patron: właścicieli winnic, rolników, kowali, tkaczy, misjonarzy, kuśnierzy, krawców, siodlarzy, garbarzy, farbiarzy, bednarzy, oberżystów, stolarzy, architektów, kominiarzy, murarzy, kamieniarzy, pasterzy, właścicieli kin, pieśniarzy, mużyków, tancerzy, abstynentów. Wzywany w przypadku gradobicia, w trwodze, do chorób dzieci, zawrotów głowy, chrypy, padaczki, bólu głowy. Opiekun winnic, zwierząt domowych, baranów i owiec. Patron archidiecezji warszawskiej.
dzień celebracji: 24 czerwiec;
atrybuty:
w ikonografii:
pochodzenie imienia: z hebrajskiego Johhanan oznacza "Bóg jest łaskawy".
życie: w wielu przypadkach zbieżne z życiem Jezusa. Urodził się pół roku wcześniej niż jego późniejszy mistrz. Narodziny zapowiedziane były przez anioła Gabriela. Zaczął nauczać w wieku 30 lat co czynił w towarzystwie uczniów. Na znak pokuty chrzcił ludzi w rzece Jordan. Na wskutek krytyki niemoralnego prowadzenia się króla Heroda i jego żony został uwięziony. Początkowo Herod biorąc pod uwagę wielką popularność Jana wzbraniał się zabić go. Jednak zobowiązany przyrzeczeniem, które dał swojej córce za piękny taniec, polecił odciąć Janowi głowę.
związek z patronatem:

św. Jan Apostoł I Ewangelista

patron: właścicieli winnic, teologów, notariuszy, urzędników, malarzy, rzeźbiarzy, literatów, drukarzy, księgarzy, wytwórców papieru, introligatorów, siodlarzy, rzeźników, grawerów, zwierciadlarzy, wikliniarzy, świecarzy; wzywany w przypadku gradobicia, do modlitwy o dobre zbiory, w przypadku poparzenia, padaczki i chorób nóg. Jest patronem przyjaźni;
dzień celebracji: 27 grudzień
atrybuty:
w ikonografii: z otwartą księgą (ewangelia) w towarzystwie orła, z kielichem z którego wypełza wąż lub smok, z kotłem wrzącej oliwy;
pochodzenie imienia: z hebrajskiego Johhanan oznacza "Bóg jest łaskawy";
życie: syn św. Salome, z zawodu rybak, był najmłodszym, ale najbardziej umiłowanym uczniem Jezusa.  po śmierci Jezusa, Jan kierował gminami chrześcijańskim. Pojmany przez cesarza miał być otruty. Gdy taki sposób uśmiercenia nie udał się, miał zostać ugotowanym w oleju. Gdy i z tej opresji przyszły święty wyszedł cało, Domicjan kazał go zesłać na wyspę gdzie pozostawał do śmierci swego prześladowcy.
związek z patronatem:  Gdy cesarz Domicjan chciał zgładzić św. Jana podał  mu wino zaprawione trucizną.  Ten zneutralizował truciznę czyniąc  nad pucharem znak krzyża. Obecnie, gdy w czasie mszy świętej kapłan spożywa wino, czyni to na pamiątkę owego zdarzenia, a sprawca cudu został obwołany patronem winnic.

św. Krzysztof

patron: ogrodników, przewodników, marynarzy, flisaków, podróżnych, pielgrzymów, kierowców, woźniców, biegaczy, górników, cieśli, stolarzy, introligatorów, kapeluszników, farbiarzy, poszukiwaczy skarbów, sprzedawców owoców, dzieci. Opiekun fortec i twierdz. Wzywany w przypadku niespodziewanej śmierci, dżumy, zarazy, zagrożenia od wody, ognia, gradu i niepogody, w przypadku chorób oczu, ran i bólu zębów. Jest patronem Wilna.
dzień celebracji:
atrybuty:
w ikonografii: najczęściej z laską w dłoni i z Dzieciątkiem Jezus na ramieniu. Czasami ukazywany jest z kijem, z którego wyrastają liście, a także jako wojownik lub męczennik.
pochodzenie imienia: z greckiego Christophoros - "niosący Chrystusa"
życie: ponoć żył na początku III w. Urodził się w pogańskiej rodzinie, a sami rodzice uznali go jako odrażającego. Przy wielkiej brzydocie posiadał potężne ciało i olbrzymią siłę. Gdy poznał nauki Chrystusa przyjął chrzest, a za pokutę postanowił osiedlić się nad rzeką Jordan gdzie na swoich ramionach przenosił ludzi przez wodę. Pewnej nocy usłyszał głos proszący go o przeniesienie. W trakcie przenoszenia, dziecko na ramionach stawało się coraz cięższe tak, że obu osobom zaczęło grozić utonięcie. Gdy dotarli do przeciwległego brzegu stało się oczywistym, że przenoszoną osobą był Jezus.
Podanie głosi, że św. Krzysztof zmarł śmiercią męczeńską. Pojmany przez swojego króla wydany na śmierć przez przeszycie strzałami. Jednak, pomimo wysłaniu w jego kierunku wielu strzał, żadna go nie zraniła. Wypuszczane w jego kierunku zatrzymywały się w powietrzu lub odbijały od ciała. Wyczerpanego - władca polecił ściąć.
związek z patronatem:

św. Maria Magdalena

patronka: ogrodników, studentów, więźniów, osób kuszonych, zakonów kobiecych;
dzień celebracji: 22 lipiec;
atrybuty: dyscyplina, instrumenty muzyczne, krucyfiks, księga - znak jej misyjnej działalności, naczynie z olejkiem, kadzielnica, gałązka palmowa, czaszka, włosiennica, zwierciadło;
w ikonografii: w długiej szacie z nakrytą głową; w bogatym książęcym wschodnim stroju lub jako pokutnica, której ciało osłaniają długie włosy; w malarstwie barokowym ukazywana bez odzieży lub półnago.
pochodzenie imienia:
życie: uczennica Jezusa i opiekunka osób wędrujących z nim, od czasu gdy ten "wyrzucił z niej złe duchy".  Była obecna podczas ukrzyżowania Jezusa, jego śmierci, zdjęcia z krzyża oraz pogrzebu. Pochodziła z Magdalii nad jeziorem Galilejskim. Po śmierci Jezusa, Żydzi zepchnęli ją w łodzi bez żagli i wioseł na morze. Łódź przybiła do brzegów południowej Francji gdzie głosiła wiarę. Kolejne trzydzieści lat życia spędziła jako pustelniczka w jaskini. Niektóre przekazy głoszą, że zmarła w Efezie;
związek z patronatem: ukazał się jej Jezus pod postacią ogrodnika, gdy ta rozpaczała po zaginięciu z grobu ciała Chrystusa.

św. RÓŻA z Limy

patronka kwiaciarzy, producentów i hodowców kwiatów, ogrodników, a także Ameryki Południowej, Peru, Filipin, Antyli, Limy.
dzień celebracji: 23 sierpień
atrybuty: dziecię Jezus w ramionach, korona z cierni, kotwica, krzyż, róża, wianek z róż, wiązanka róż z których wychyla się Dziecię Jezus.
w ikonografii: jako młoda dominikanka w habicie
pochodzenie imienia:
życie: Izabela Flores urodziła się w Peru  w 1586 r. Będąc bardzo piękną, nazywano ja Różą. Dziewczyna, nie chcąc być pokusą dla mężczyzn nacierała sobie twarz pieprzem czyniąc ją czerwona i pokrytą bąblami. W wieku 20 lat została tercjarką dominikańską. Modliła się o zbawienie Indian i w tej intencji podejmowała pokuty. Umarła w 1617 r. w dniu, który przepowiedziała.
związek z patronatem: podanie głosi, ze będąc jeszcze dziewczynką, była bardzo oddana modlitwie. W celu większego umartwienia się zamieszkała w szopie, w ogrodzie. Innym przejawem tego umartwiania było zdarzenie z wieńcem z kwiatów, którym matka przybrała głowę Róży w celu uwydatnienia jej piękności. Róża wpięła w wieniec szpilkę, która raniła jej głowę.

Św. Sebastian

patron ogrodników, myśliwych, łuczników, rusznikarzy, kamieniarzy, strażników, strzelców, żołnierzy, inwalidów wojennych, rannych. Patron Niemiec. ;
dzień celebracji: 20 stycznia - niektórzy uważają, że w dniu poświęconym św. Sebastianowi nie należy przycinać drzew;
atrybuty: palma męczeństwa, miecz, tarcza, dwie strzały w dłoniach, krucyfiks, umocowany nad głową wyrok śmierci.
w ikonografii: jako piękny, obnażony młodzieniec, przywiązany do drzewa lub słupa, przeszyty strzałami. Czasami ukazany jest w białej tunice ze zbroją u nóg.
pochodzenie imienia: z greckiego sebastos - dostojny, święty, czcigodny, znakomity, szanowany;
życie: prawdopodobnie oficer gwardii cesarskiej, w czasie prześladowań za czasów Dioklecjana umęczony za wyznawanie nauki Chrystusa. Przywiązany do słupa, przeszyty wielka ilością strzał, pozostawiony wydawało się bez życia. Zaopiekowała się nim pewna kobieta, która pomogła mu odzyskać zdrowie i siły. W roku 288 odratowany Sebastian ponownie udaje się do Dioklecjana wyrzucając mu niesprawiedliwość względem chrześcijan. Cesarz każe zabić go pałkami, a ciało wyrzucić do kloaki.
związek z patronatem:

św. Urban I, papież

patron: ogrodników, rolników, winnej latorośli i dobrych urodzajów. Wzywany w czasie błyskawic i burz;
dzień celebracji: 25 maja
atrybuty: winne grono na księdze, miecz, księga krucyfiks, kielich, winne grono;
w ikonografii: przedstawiany w tiarze i pontyfikalnych szatach. Czasami przedstawiany jest bezpośrednio po ścięciu.
pochodzenie imienia: z łacińskiego urbanus - miejski, także mieszkaniec miasta. Podobnie: grzeczny, obyty, kulturalny, wykształcony;
życie: urodził się w Rzymie i tam zginął śmiercią męczeńską  23 maja 230 r. Jego pontyfikat miał miejsce w latach 222-230;
związek z patronatem: w dniu pamięci liturgicznej świętego, błogosławiono pola. Jego posąg przybierano krzewem winorośli. Jako patron winnic najbardziej czczony od XIII w. w Austrii i w Niemczech.

Wenus

patron: ogrodów, ogrodników i kochanków; bogini ogrodów warzywnych. Pomaga osiągać osobisty urok i fizyczne piękno ciała, oraz zainteresowanie płcią przeciwną;
dzień celebracji:
atrybuty: mirt, róża, lilia, hiacynt, krokus i narcyz. Ze zwierząt: łabędź, gołębica, wróbel i delfin;
w ikonografii: przedstawiana jako dziewczyna wychodząca z muszli, w kąpieli;
pochodzenie imienia: z grec. Afrodyta - utworzona z piany.
życie: córka Zeusa i Diany. Niektóre podania głoszą, że urodziła się z morskiej piany. Kochali ją ludzie i bogowie. Wśród nich Ares, Dionizos, Hermes. Mężem jej był najbrzydszy z bogów, kulawy Hefajstos. Z charakteru złośliwa i zdradziecka, często wykorzystywała swoją boską przeciw ludziom i bogom.
związek z patronatem:

Za patronkę tej strony uznałbym Kasię Bajerowicz, która nasunęła mi pomysł zebrania powyższych materiałów. Dziękuję.

powrót